Journalisten hebben nauwelijks tijd om feiten te checken
Nepnieuws misleidt niet alleen laagopgeleide nieuwsconsumenten. Ook hoogopgeleide mensen hebben moeite de betrouwbaarheid van een nieuwsbron in te schatten. Dat blijkt uit een studie van Stanford University.
Nepnieuws; de betrouwbaarheid van nieuwsbronnen checken wordt moeilijker ©Baloo
Het onderzoek heeft het beoordelingsvermogen van tien geschiedenispromovendi, tien professionele factcheckers en 25 studenten onder de loep genomen. De proefpersonen hebben websites geëvalueerd. Ze zijn op zoek gegaan naar politiek en maatschappelijk nieuws.
Misleiding
Zowel de historici als de studenten laten zich makkelijk misleiden. De misleiding begint al bij een officieel ogend logo en de domeinnaam. Een tekortkoming in het beoordelingsgedrag van deze groep proefpersonen is dat ze ‘verticaal’ lezen. Ze blijven op dezelfde site en proberen zo de geloofwaardigheid te bepalen.
Heel ander gaan de professionele factcheckers te werk. Zij lezen horizontaal. Dat wil zeggen dat ze andere platforms gebruiken om de betrouwbaarheid van het eerste platform te beoordelen. Vergeleken met de andere twee onderzoeksgroepen komen de factcheckers in een mum van tijd tot een veel accuratere conclusie.
Nepnieuws
Nepnieuws krijgt vaak een podium doordat nieuws in het internettijdperk vrijwel realtime online komt. Journalisten hebben nauwelijks tijd om nieuwsfeiten goed te controleren op betrouwbaarheid. Het ‘horizontaal beoordelen’ van nieuwsbronnen is zeker niet nieuw. Het is feitelijk een stokoud journalistiek basisprincipe. Dat luidt: ‘nieuws is pas nieuws als het door verschillende bronnen geverifieerd is.’
En dat principe komt in de alledaagse journalistieke praktijk nogal eens in de knel. Een goed voorbeeld daarvan komt uit Duitsland. Der Spiegel maakte een artikel over nieuwe, vermeende aanrandingen tijdens nieuwjaarsnacht in Keulen. Het verhaal bleek helemaal uit de duim gezogen. Toch is het door verschillende Duitse media overgenomen. Pijnlijk voor de nieuwsredacties want niemand kon precies duiden waar het verhaal vandaan kwam. Later bleken mensen met Pegida-affilliaties het verhaal in de wereld geholpen te hebben.
Persberichten
“Persberichten winnen daarom aan belang voor de nieuwsgaring van nieuwsredacteuren.” Dat zegt persbenadering-specialist Paul van der Sneppen van Snappy Persdiensten. “Persberichten verschaffen de journalisten véél meer zekerheid. Een goed persbericht heeft een afzender die voor zijn bericht en de betrouwbaarheid van de informatie tekent. Bronnen worden vermeld en -nog beter- in een écht goed persbericht worden suggesties gedaan voor bronnen die het verhaal kunnen bevestigen of beschouwen.”
“In tijden van nepnieuws is het persbericht daarom zowel voor de afzenders als voor de ontvangers (nieuwsmedia) een instrument om informatie snel en efficiënt de wereld in te helpen”, aldus Snappy. “Het hele proces van nieuwsgaring en -verwerking is door de zender immers al stevig in de steigers gezet.”
Het Stanford-onderzoek, staat in zijn volledigheid online. Tips voor het schrijven van goede persberichten zijn terug te vinden in de verschillende whitepapers van Snappy Persdiensten.
